Luister hier het verhaal over het sociale landschap door Lucas De Man. Liever lezen? Kijk onder het fragment.
Welkom bij het sociale landschap. Hier willen we het met u hebben over hoe we samen kunnen leven. Met elkaar, maar dus óók met het landschap. We gaan je twee ideeën laten zien.
1. Het Markemodel
Eerst het Markemodel en dat zie als waardediagram verbeeld. Het Markemodel gaat over het samenwerken met boeren aan ecologische doelen en die gestelde doelen vervolgens ook belonen. Heel essentieel. Dus niet een top down benadering van “wij vertellen hoe je het moet gaan doen en als je het niet doet wordt je beboet en ben je een loser”, zoals nu vaak het geval is. Maar een raad, de Markeraad, die gevormd wordt uit lokale, regionale, nationale overheden, dus die de wetgeving kennen, maar ook banken en natuurorganisaties. De raad gaat dan per regio met de boeren afspreken: welke kwaliteitsdoelen willen we halen op gebied van ecologie? Dus welke biodiversiteit? Welke waterkwaliteit, de uitstootregels, dierenwelzijn, noem maar op. Men gaat dat samen vastleggen in onderhandeling met de boeren en men gaat ook vastleggen wat de beloning is als je het haalt. De boeren mogen vervolgens zelf kiezen wat hun businessplan wordt en wanneer ze wat willen behalen en wanneer ze dat behaald willen hebben. En dan heb je een lokale organisatie weer apart. En in de Achterhoek is dat Vereniging Agrarisch Landschap Achterhoek en die monitort dan de plannen van de boeren. Dus die kijkt: doen ze ook wat ze zeggen en beloont dan via een puntensysteem wat er lukt. Daarnaast wordt er vanuit de raad ook ondersteund met kennisontwikkeling en organisatie en communicatie. Maar wat zo mooi is, is dat je dus niet top down, maar met z’n allen samen: boer, bank, overheid, burgers samen overlegt. Wat zijn onze ecologische doelen? En dat je dus niet alleen beloond wordt als boer voor je producten en je daar zoveel mogelijk winst uit moet halen. Maar je wordt ook economisch of met vrijheden beloond voor de ecologische doelen die je haalt. Dus een boer die hele goede waterkwaliteit heeft en weinig uitstoot, die wordt beloond in plaats van dat die moet zo veel mogelijk uitstoten omdat hij zoveel mogelijk winst probeert te maken op zijn kleine producten. Mooi idee toch?
2. Operatie Landschap
Voor het tweede verhaal mag je kijken naar de mensen die daar zitten in die mooie arena. Zij zijn daar bezig met de vraag hoe kan een democratisch landschap eruit zien? Wie beslist er mee over landgebruik? Hoe bewaak je de waarde van een landschap? Dit was ook het uitgangspunt van de EO Weijersprijs inzending Operatie Landschap. Trouwens, als je meer wil weten straks over de drie verschillende inzendingen die verwerkt zijn in deze maquette, dan kun je naar de EO Wijersprijs website gaan en daar gewoon rustig nog meer lezen. Maar goed, Operatie Landschap.
Het idee is dat bewoners, overheden, boeren en lokale initiatieven gaan samenwerken aan grotere opgaven zoals bijvoorbeeld klimaatverandering of het aanpakken van droogte of de woningbouwopgave. Maar dat ze dit koppelen aan concrete lokale projecten. Bijvoorbeeld: een boer wil stoppen, maar heeft geen opvolger. Zijn boerderij wil hij niet verkopen aan een groot concern. Hij wil niet dat daar een zonnepanelen park van gemaakt wordt. Hij wil dat zijn levenswerk met een beetje respect behandeld wordt. Liefde voor de natuur, een mooie plek. Wat er dan gebeurt is dat het proces begeleid wordt door het Kantoor van Algemeen Belang, dat heel veel kennis heeft van alle opgaves in de regio en weet welke projecten er nog meer lopen en dat boeren, burgers en beleid samen gaan zitten om te kijken “hoe kunnen wij mooie invulling geven aan deze boerderij?” Hoe past het bij de toekomst van het landschap? En dan kun je er bijvoorbeeld een coulisselandschap van maken waar ruimte is voor wateropvang, waar mensen doorheen kunnen lopen, noem maar op. Het idee is hetzelfde als bij het Markemodel, de basis, namelijk niet topdown – dit zijn de regels en als je je daar niet aan houdt ben je een loser. Niet vanuit pure winstmaximalisatie enkele producten gaan zetten, want dat is oude economie, maar vanuit verschillende werelden samen gaan zitten, lokaal, om te kijken hoe kunnen wij water- en bodemsturend hier een prachtige toekomst voor zowel de boer als de burger als de natuur veroorzaken.
In dit fragment hebben we het o.a. over het Markemodel. Meer informatie over het Markemodel vind je hier. Met dank aan het team achter EO Weijers prijsvraag inzending Operatie Landschap – Een gezamenlijke aanpak voor het scheppen van land. Meer weten? Bekijk de inzending hier.